رشته معماری یکی از رشته های مهم دانشگاهی محسوب می شود و فارغ التحصیلان دوره کارشناسی مهندسی معماری می توانند در دوره کارشناسی ارشد ناپیوسته ادامه تحصیل دهند . رشته معماری امروزه در دانشکده های فنی یا هنری دنیا تدریس می شود .
رشته معماری دو جنبه هنری و فنی دارد زیرا در درس های ارائه شده دروسی مانند طراحی ، زیبا شناسی که جنبه هنری رشته و همچنین دروسی مانند سازه های بتنی و فلزی ، مقاومت مصالح وجود دارد که به جنبه فنی این رشته مربوط می شود .
معماری در لغت به معنای علم بنایی و ابعاد سازی آمده است و معمار به معنای بسیار عمارت کننده ، آنکه عمارت کند و موجب رونق و تعالی گردد و عمارت نیز به معنی آبادی است .
در معماری همیشه معرفت و عمل به هم پیوسته است و سیر از معرفت به عمل و اجرا معماری را پدید می آورد دیگر اینکه اثر معماری همواره در پیوند با محیط مطرح است و بدون ارتباط با محیط و بافت اطرافش شکل نمی گیرد و تعریف نمی شود .
معماری نوع عمل خلاقانه است که مقصود آن شکل دادن به فضای زیست انسان در تمامیت آن می باشد و گسترده آن از جوابگویی به نیازهای انسانی در پیوند با محیط و طبیعت تا بیان عواطف و اعتقادات او طیف وسیعی را در برمی گیرد .
تعریف رشته معماری
هدف رشته معماری تربیت افرادی است که بر این طیف عمل خلاقانه تسلط یافته و توان انتقام بخشی به مقتضای زیست انسانی را داشته باشند تا بدین ترتیب ابعاد کمی و شرایط کیفی زیست و رشد در جامعه فراهم گردد .
معماری تحقق ساختن از خواستن است . معماری با بهره گیری از خلاقیت می تواند ماورا ، طبیعت را در طبیعت و حقایق را در عملکردها متجلی کند ، ماهیت معماری دارای دو بعد علمی و هنری است .
لذا پیش از آموزش معماری لازم است که دیدگاه فکری ای که آموزش در آن انجام می گیرد و تعریف معماری بیان شود . از دیدگاه سنتی ، معماری هنر خلق کردن است .
انسان سنتی استعداد آفرینندگی خود را برگرفته از خداوند می داند به همین دلیل از نگاه سنت معماری به عنوان هنر آفرینش و آراستن کالبد زندگی شناخته می شود .
معماری پیش از آنکه تکنیک و فن باشد ، هنر و ذوق است . در واقع می توان گفت ظاهر و نمای شهر ها را مهندسان معمار می سازند . معماری که برخی آن را مادر هنرها می دانند قدمتی بسیار طولانی در تاریخ دارد و در ایران نیز به سال ها پیش از اسلام بازمی گردد .
رشته معماری در عین قرارگیری در زمره رشته های فنی مهندسی شامل تخصص های مرتبط با شرایط اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی جامعه است . از این رو رشته معماری به عنوان یک تخصص چند رشته ای شامل آموزش مباحث فنی و مهندسی می شود . از خلاقیت ، ذوق هنری و زیبا شناسی و مهارت های حرفه ای بهره می گیرد و مباحث علوم اقتصادی ، اجتماعی و روانشناسی را نیز در بردارد .
طول دوره تحصیل رشته مهندسی معماری
دوره کارشناسی مهندسی معماری با طرح نهایی حداقل چهار سال به طول می انجامد . پیش از شروع دوره یک نیمسال به عنوان پیش نیاز ارائه می گردد که جزو سنوات تحصیل به حساب نمی آید ولی 8 واحد آن جزو واحدهای دوره محسوب می گردد .
فارغ التحصیلان دوره کارشناسی مهندسی معماری می توانند در دوره کارشناسی ارشد ناپیوسته ادامه تحصیل دهند .
همچنین ورود به دوره کارشناسی ارشد معماری به کسانی که مدرک کارشناسی آن ها غیر از معماری است توصیه نمی شود چرا که در دوره ارشد با فرض توانایی بالای دانشجویان به طراحی معماری و درک فضا ، بیشتر به کار بردن مبانی و مفاهیم معماری ( که فرد پیش از این آموخته ) مورد تاکید قرار می گیرد .
گرایش و تعداد واحدهای درسی رشته معماری
رشته معماری در مقطع کارشناسی ارشد دارای گرایش های معماری – معماری ، معماری – منظر ، تکنولوژی معماری ، معماری – انرژی ، معماری – مرمت بناها و بافت های تاریخی و معماری – مدیریت پروژه و ساخت است .
تعداد کل واحدهای درسی دوره 140 واحد به شرح زیر است :
دروس عمومی 20 واحد
دروس پایه 29 واحد
دروس اصلی 60 واحد
دروس تخصصی 27 واحد
دروس اختیاری 4 واحد
نمونه فعالیت های مهندس معمار
مهندس معمار می تواند در زمینه های زیر فعایت کند . که در ادامه مقاله به آن ها اشاره خواهیم کرد .
1 - طراحی ( تک بنا یا مجموعه زیستی کوچک ) ، از طراح های اولیه تا مرحله اجرایی کار و طراحی اجزا و عناصر تشکیل دهنده بنا
2 - رهبری و سرپرستی دفاتر مشاور معماری ( مهندسی مشاور )
3 - نظارت عمومی و عالی بر صحت انجام کار در عملیات اجرایی ساختمانی ( مهندسی ناظر )
4- تاسیس و سرپرستی موسسات پیمانکاری و احداث ساختمان
5- مدیریت و هماهنگی اجرایی پروژه های معماری ( مدیریت پروژه )
6 - طراحی پارک ها و میادین شهری و محوطه سازی آن ها
7 - مشارکت در پروژه های برنامه ریزی و طراحی شهری و شهرسازی
8 - طراحی تک بناها در مقیاس کوچک و انجام دکوراسیون داخلی
9 - انجام کارهای پژوهشی و آموزشی در زمینه طراحی فضا
10 - همکاری با کلیه متخصصینی که کار آن ها به نحوی با ساماندهی محیط زیست مرتبط است . مانند اکولوژیست ها ، اقلیم شناسان ، جغرافی دانان ، برنامه ریزان اقتصادی و اجتماعی و ...
11 - تدریس در هنرستان ها به عنوان هنرآموز رشته معماری و نقشه کشی
12 - استخدام در کلیه سازمان های دولتی نظیر شهرداری ، بنیاد مسکن ، مسکن و شهرسازی ، بانک ها ( به عنوان کارشناس ارزیابی ) و ...
13 - معمار در طول دوران تحصیل به کار با نرم افزار های نقشه کشی و طراحی آشنا می شود . اگر این آشنایی سطحی با کار بیشتر به تسلط تبدیل شود می تواند منبع درآمد خوبی داشته باشد .
14 - طراحی دکوراسیون داخلی و ایجاد کارگاهی برای تولید محصولات طراحی شده معمار مانند کارگاه کابینت سازی
15 - فارغ التحصیلان معماری آمادگی کار در رشته های مرتبط با معماری مثل طراحی صحنه یا طراحی صنعتی را نیز دارد .