جذب دانشجویان مبتلا به اوتیسم

با وجود فعالیت مدارس استثنایی، همواره نیاز به یک دانشگاه تخصصی در این حوزه احساس می‌ شد تا اینکه دانشگاه آزاد اسلامی واحد فرشتگان از بهمن سال ۱۳۹۸ فعالیت خود را با هدف پذیرش و آموزش افراد کم‌ توان آغاز کرد. این واحد اکنون در مقاطع کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد در حدود ۸ رشته فنی و مهارتی فعالیت می کند.

علی مقداری رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌ الملل فرشتگان درباره خدمات آموزشی و حمایتی این واحد آموزشی گفت: این واحد آموزشی تنها دانشگاه مناسب‌ سازی‌شده در ایران برای پذیرش دانشجویان دارای معلولیت است. محور اصلی ما پذیرش دانشجویان ناشنوا و کم‌ شنوا، نابینا، دانشجویان دارای مشکلات جسمی–حرکتی و مبتلا به سندرم داون است و در برخی رشته‌ ها نیز دانشجویان اوتیسم را تحت پوشش قرار می‌ دهیم. محوریت برنامه های آموزشی ما دانشجویان ناشنوا و کم‌ شنوا هستند.

وی افزود: از زمان تاسیس دانشگاه که حدود پنج سال پیش بود، این واحد همواره با جامعه دانشجویی ناشنوا و کم شنوا در ارتباط بوده و به تدریج به سمت پذیرش دانشجویان دارای معلولیت در حوزه‌ های دیگر نیز ورود کرده است. ماموریت اصلی ما همین موضوع است، البته در کنار این دانشجویان، حدود ۳۰ درصد از دانشجویان فاقد معلولیت نیز در این واحد مشغول به تحصیل هستند.

مقداری با اشاره به تمرکز برنامه‌ ها در سال تحصیلی جدید گفت: با توجه به برنامه‌ های هفتم توسعه، ما در ۲۳ رشته دانشگاهی در مقاطع کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد پذیرش داریم. تاکنون نیز حدود ۱۴۰ تا ۱۵۰ نفر از این دانشگاه فارغ‌ التحصیل شده‌اند. برنامه‌ های ما عمدتا در راستای توانمندسازی دانشجویان دارای نیازهای ویژه برای حضور فعال‌ تر و شاداب‌ تر در جامعه و خدمت متناسب با رشته تحصیلی آن‌ ها طراحی شده است.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌الملل فرشتگان با اشاره به برنامه‌ های اخیر این دانشگاه گفت: در هفته جاری که هفته جهانی ناشنوایان است، برنامه‌ هایی در دانشگاه برگزار شد و در ماه‌ های آینده نیز با مناسبت‌ های مختلف، برنامه‌ های فرهنگی و فوق‌ برنامه ویژه‌ ای برای دانشجویان تدارک خواهیم دید.

مقداری افزود: ماموریت ما با سایر دانشگاه‌های کشور تا حدی متفاوت است، زیرا با توجه به نوع دانشجویانی که مخاطب ما هستند، تمرکز اصلی بر تجهیز واحد و مناسب‌تر کردن فضای آموزشی و پژوهشی است تا بتوانیم خدمات بهتر و قوی‌تری به دانشجویان ارائه دهیم.

رئیس واحد بین‌الملل فرشتگان در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت دانشجویان خارجی توضیح داد: در حال حاضر دانشجوی خارجی نداریم، اما از ابتدا واحد را بین‌ المللی تعریف کرده‌ ایم تا در آینده و پس از فراهم شدن شرایط مناسب‌ تر، به‌ ویژه در حوزه خوابگاه‌ های دانشجویی، آماده پذیرش دانشجویان خارجی از کشورهای منطقه باشیم. در گذشته چند دانشجوی دختر ناشنوا از کشور افغانستان در این واحد مشغول به تحصیل بودند اما از سایر کشورها هنوز اقدامی انجام نشده است، زیرا امکانات موجود را برای پذیرش دانشجویان خارجی کافی و آماده نمی‌ دانیم.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌الملل فرشتگان در تشریح رشته‌ ها و مقاطع تحصیلی این دانشگاه گفت: رشته‌ های فعال ما در واحد بین‌ الملل فرشتگان شامل کارشناسی و کارشناسی ارشد معماری، کارشناسی مهندسی معماری، کاردانی و کارشناسی عکاسی، کاردانی و کارشناسی گرافیک، کارشناسی مهندسی کامپیوتر، کاردانی و کارشناسی مهندسی فناوری اطلاعات، کارشناسی مترجمی زبان انگلیسی و رشته مترجمی زبان اشاره ایرانی است.

وی افزود: رشته مترجمی زبان اشاره ایرانی که زبان ناشنوایان کشور است تنها در دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌الملل فرشتگان ارائه می‌ شود. این رشته در مقاطع کاردانی و کارشناسی ارائه شده و برنامه آن توسط دانشگاه تدوین و پس از تصویب در وزارت علوم به اجرا درآمده است. ما در حال حاضر تنها دانشگاه ایران هستیم که این رشته را ارائه می‌ کند.

مقداری ادامه داد: علاوه بر این، در حوزه تربیت بدنی نیز رشته فیزیولوژی ورزشی در مقطع کارشناسی ارشد و رشته علوم ورزشی در مقاطع کارشناسی و کاردانی ارائه می‌ شود. همچنین دو رشته مهارتی دیگر با عنوان طراحی و ساخت طلا و جواهر در مقطع کارشناسی و طراحی لباس نیز در واحد فعال هستند.

وی تاکید کرد: عمده رشته‌ های ما بیشتر در حوزه مهارتی و فنی تعریف شده‌ اند و در کنار آن تعدادی رشته علوم انسانی متناسب با جامعه مخاطب نیز وجود دارد. علاوه بر این، رشته کارشناسی ارشد زبان‌شناسی ناشنوایی نیز از جمله رشته‌ های فعال در دانشگاه است.

مقداری با اشاره به جمعیت دانشجویی دانشگاه گفت: در حال حاضر حدود ۵۰۰ دانشجو در این واحد مشغول به تحصیل هستند و پیش‌ بینی می‌ شود با اعلام نتایج ورودی‌ های جدید، حدود ۱۰۰ نفر دیگر نیز به این جمع افزوده شوند. تقریبا می‌ توان گفت ۱۰ درصد دانشجویان ما در چهار رشته کارشناسی ارشد مشغول به تحصیل هستند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌الملل فرشتگان در تشریح برنامه‌ های دانشگاه برای ورود دانشجویان به بازار کار گفت: ما از ابتدا رشته‌هایی را انتخاب کردیم که متناسب با نوع دانشجویان مخاطب باشند و این افراد خیلی دنبال استخدام در نهادهای بیرونی نباشند، بلکه بتوانند خودشان کارآفرینی کرده، کارگاه تشکیل دهند و در جامعه خدمت کنند. رشته‌ هایی مانند طراحی لباس، ساخت طلا و عکاسی این ظرفیت را دارند که فارغ‌ التحصیلان هم امکان فعالیت شخصی داشته باشند و هم امکان استخدام در مراکز دولتی، زیرا طبق قوانین موجود ۳ درصد از استخدام‌ها در مراکز دولتی الزاما باید از جامعه دارای معلولیت باشد. به همین دلیل دانشگاه تلاش می‌کند دانشجویان را آگاه کرده و به مراکزی که آگهی استخدام منتشر می‌ کنند اطلاع دهد که چه دانشجویانی آماده ورود به بازار کار هستند.

وی افزود: گاهی برخی از شرکت‌های خصوصی در جریان بازدید دانشجویان از مراکز مختلف تمایل خود را برای به‌کارگیری تعدادی از دانشجویان دارای معلولیت اعلام می‌ کنند و از دانشگاه می‌ خواهند که این افراد معرفی شوند تا پس از مصاحبه و گزینش، به کار گرفته شوند. همچنین در طول تحصیل، دانشجویان با هماهنگی اساتید و مدیران رشته بازدیدهایی از مراکز مختلف دارند و گاهی به صورت موردی با شرکت‌ها تفاهم می‌ شود تا دوره کارآموزی خود را بگذرانند. اگرچه تفاهم‌ نامه مشخصی در این زمینه تدوین نشده، اما به دلیل تعداد کم دانشجویان، این ارتباط‌ها به‌صورت موردی و مؤثر شکل می‌گیرد.

مقداری با اشاره به بعد پژوهشی دانشگاه بیان کرد: ما جزو اولین یا شاید اولین دانشگاه‌های ایران هستیم که تحقیقات اساتید و دانشجویان تحصیلات تکمیلی در حوزه ناشنوایان و افراد دارای معلولیت در مجلات معتبر بین‌المللی منتشر می کنیم. پیش از این، پژوهش در حوزه ناشنوایان بسیار کم بود، اما اکنون خود دانشجویان مقالات خود را در نشریات مهم بین‌المللی مرتبط با معلولیت ارائه می‌ دهند.

وی ادامه داد: قراردادهایی نیز با صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور برای انجام تحقیقات در این حوزه منعقد شده است. همچنین تفاهم‌ نامه‌ ای با یونیسف امضا کرده‌ایم که براساس آن دانشگاه متعهد به تولید کلیپ‌ های زبان اشاره ایرانی درباره حقوق ناشنوایان، کودکان و سایر افراد دارای معلولیت برای انتشار در وبگاه‌های این سازمان است. این همکاری نشان می‌دهد دانشگاه در مدت کوتاه فعالیت خود توانسته جایگاه ارزشمندی در عرصه بین‌المللی به دست آورد.

رئیس دانشگاه فرشتگان افزود: واحد بین‌الملل فرشتگان تنها پنج سال است که تأسیس شده، اما در همین مدت کوتاه توانسته تأثیرات مناسبی بر جامعه هدف خود داشته باشد. یکی از مهم‌ترین اقدامات دانشگاه، استخدام اولین عضو هیئت علمی ناشنوا در ایران بوده است. این موضوع نقطه عطفی در زندگی ناشنوایان کشور است، زیرا پیش از این امکانات و زمینه‌های لازم برای رشد و ارتقای آنان فراهم نبود. اکنون با ایجاد این بستر، شاهد بالندگی و اثرگذاری این عزیزان در جامعه هستیم.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌الملل فرشتگان درباره سیاست جذب اعضای هیئت علمی و کارشناسان از میان جامعه ناشنوایان و افراد دارای معلولیت گفت: از همان ابتدا که دانشگاه تأسیس شد، این اصل را قرار دادیم که تمام کارشناسان و اساتیدی که در این دانشگاه به صورت تمام‌ وقت، پاره‌وقت یا حق‌التدریس همکاری دارند باید با فرهنگ و زبان ناشنوایان آشنا شوند. به همین دلیل دوره‌ هایی برای آموزش این مهارت‌ ها برگزار شد و در کنار اساتید، مترجمان زبان اشاره در کلاس‌های درس حضور دارند تا مطالب درسی را برای دانشجویان ناشنوا ترجمه کنند و برعکس، اگر هیئت علمی ناشنوا در کلاس تدریس داشته باشد، مترجم وظیفه انتقال صحبت‌های آنان به دانشجویان شنوا را بر عهده می‌گیرد.

وی افزود: از ابتدا این سنگ بنا گذاشته شد که در بین کارکنان، چه کارشناسان و چه اعضای هیئت علمی، جذب افراد دارای معلولیت یا ناشنوا به عنوان همکار در اولویت قرار گیرد. در حال حاضر تعدادی از اعضای هیئت علمی ناشنوا به صورت تمام‌ وقت، پاره‌وقت یا نیمه‌ وقت در دانشگاه حضور دارند. برای نمونه اگر ۱۰ عضو هیئت علمی تمام‌وقت داشته باشیم، سه یا چهار نفر از آنان ناشنوا یا کم‌شنوا هستند که معادل حدود ۴۰ درصد می‌ شود.

مقداری تصریح کرد: در میان کارشناسان نیز شرایط مشابهی وجود دارد، به‌ طوری که تعدادی از کارشناسان یا ناشنوا و کم‌شنوا هستند یا از خانواده‌ های ناشنوایان محسوب می‌ شوند و به دلیل اینکه والدینشان ناشنوا هستند، خودشان با زبان اشاره آشنایی کامل دارند. این سیاست باعث شد خود این افراد به‌عنوان همکار در دانشگاه مشغول شوند و همین موضوع به انگیزه‌ای برای دانشجویان تبدیل شد تا به وضوح ببینند که اگر تلاش کنند می‌ توانند در آینده شغل مناسبی همچون استادی یا کارشناس دانشگاه داشته باشند.

وی در خصوص سطح تحصیلات و دوره‌های دانشگاه گفت: در حال حاضر در این واحد امکان ادامه تحصیل تا مقطع کارشناسی ارشد فراهم است، لذا دوره دکتری هنوز راه‌ اندازی نشده است. پذیرش دانشجو در مقطع دکتری مستلزم آن است که دانشگاه چند دوره فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد داشته باشد و سپس درخواست مجوز برگزاری دوره دکتری ارائه کند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌الملل فرشتگان درباره وضعیت تجهیزات و فناوری‌ های کمکی برای آموزش دانشجویان گفت: تلاش ما این است که دانشجویان بتوانند راحت‌تر ارتباط خود را در حوزه آموزش حفظ کنند. در این راستا، برای رشته‌ های مهارتی کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌ های مرتبط را تجهیز کرده‌ایم و با کمک خیرین، حمایت‌های محدود معاونت علمی ریاست جمهوری و همچنین منابع داخلی دانشگاه آزاد، توانسته‌ ایم آزمایشگاه‌ها را متناسب با نیازهای آموزشی فراهم کنیم.

وی افزود: دانشجویان از این نظر کمبودی ندارند و هر نیم‌سال تحصیلی که می‌ گذرد، ما بنیه تجهیزاتی آزمایشگاه‌های مرتبط را تقویت می‌ کنیم. اکنون مشکل خاصی در این حوزه وجود ندارد و در برنامه‌ های آینده نیز قرار داریم تا متناسب با میزان اعتبارات، تجهیزات کارگاهی و آزمایشگاهی را به‌روز کنیم.

مقداری ادامه داد: رویکرد ما این است که دانشجویان مهارت‌های موردنیاز خود را در همین دانشگاه بهینه کسب کنند و تجربه کار با دستگاه‌ها و محیط‌های واقعی را داشته باشند. به همین دلیل تأکید داریم که دوره‌ها صرفاً به صورت نظری برگزار نشود و کلاس‌ها تا حد ممکن عملی باشد تا دانشجویان تجربه ملموسی از فعالیت‌های تخصصی به دست آورند.

وی خاطرنشان کرد: علاوه بر این، دوره‌های کارآموزی نیز به گونه‌ ای طراحی شده‌ اند که دانشجویان بتوانند در محیط‌های خارج از دانشگاه تجربه‌های عملی بیشتری کسب کنند و آمادگی حضور در بازار کار را داشته باشند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌الملل فرشتگان درباره فعالیت‌های این دانشگاه در سال گذشته گفت: ما سال گذشته نخستین المپیاد دانشجویی ویژه دانشجویان دارای معلولیت را برگزار کردیم. این رقابت‌ ها به گونه‌ای طراحی شد که هم دانشجویان دانشگاه‌های دولتی و هم آزاد بتوانند در آن شرکت کنند و تجربه‌ای بسیار ارزشمند برای دانشجویانی بود که در این مسابقات حضور پیدا کرده و رتبه کسب کردند. این برنامه علاوه بر ایجاد تجربه‌ای تازه، موجب فرهنگ‌سازی شد و همچنین فرصتی فراهم آورد تا آماری از وضعیت دانشجویان دارای معلولیت در کشور به دست آوریم. متأسفانه شرایط چندان مطلوب نیست زیرا بسیاری از دانشگاه‌ های کشور برای پذیرش دانشجویان دارای معلولیت مناسب‌سازی نشده‌ اند.

مقداری افزود: با وجود قوانین مصوب مجلس و دولت در خصوص حضور افراد دارای معلولیت در دانشگاه ها، نبود بستر آموزشی مناسب‌، سبب شده است که افراد دارای معلولیت در شهرستان‌ ها و استان‌ های مختلف از امکان تحصیل در دانشگاه‌ها محروم باشند. ما در دانشگاه فرشتگان به خدماتی که در حد توان به این دانشجویان ارائه می‌ کنیم افتخار می‌ کنیم و این تجربه موفق در سطح ملی، می‌ تواند موتور محرکه‌ ای برای سال‌ های آینده باشد. دانشجویان پیگیر هستند که آیا این المپیاد تکرار خواهد شد یا خیر و از آنجا که برگزاری دور نخست با حمایت معاونت علمی ریاست جمهوری انجام شد، تلاش می‌ کنیم در اولین فرصت ارتباط با حامی اصلی برقرار شده و زمینه اجرای دوره دوم و سوم نیز فراهم شود. به این ترتیب این برنامه به مرور جایگاه خود را پیدا می‌کند و نهادینه خواهد شد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌الملل فرشتگان در ادامه درباره چشم‌ انداز این واحد دانشگاهی گفت: با مجوز دانشگاه آزاد اسلامی یک شورای انتشارات تشکیل داده‌ ایم و تاکنون پنج تا شش کتاب مناسب‌ سازی شده برای جامعه دارای معلولیت و ناشنوا با همکاری انتشارات دانشگاه صنعتی شریف به چاپ رسانده‌ ایم. پیش از این تقریبا هیچ منبع علمی دانشگاهی ویژه این دانشجویان وجود نداشت، اما دانشگاه فرشتگان توانسته است مسیر تازه‌ای در غنا بخشیدن به منابع علمی ایجاد کند.

وی توضیح داد: کتاب‌ های منتشر شده دارای کد QR هستند و دانشجویان می‌ توانند ضمن مطالعه مطالب، کلیپ‌های آموزشی به زبان اشاره را نیز مشاهده کنند. این اقدام برای نخستین بار در ایران صورت گرفته است. در سال جاری دو کتاب چاپ کرده‌ایم و چند عنوان دیگر نیز در دست تألیف داریم.

مقداری با بیان اینکه آینده این واحد دانشگاهی روشن است، خاطرنشان کرد: امیدوارم در پنج تا ده سال آینده شاهد حضور تعداد بیشتری از اساتید و فارغ‌التحصیلان دارای معلولیت، به‌ویژه ناشنوایان، در نهادها و سازمان‌های مختلف باشیم تا بتوانند پاسخگوی نیازهای همنوعان خود باشند. ما از ابتدا دو مأموریت اساسی تعریف کرده‌ایم که نخست توانمندسازی دانشجویان دارای معلولیت با محوریت ناشنوایان و دوم ترویج فرهنگ پذیرش این قشر در جامعه بوده است.

وی تأکید کرد: هدف ما این است که پس از سال‌ها تلاش و دشواری که دانشجویان دارای معلولیت در مسیر تحصیل متحمل شده‌اند، به جایگاه واقعی خود در جامعه دست پیدا کنند و جامعه‌ای عادلانه‌ تر و فراگیرتر در حوزه آموزش شکل بگیرد؛ جامعه‌ای که بتواند همه افراد با توانمندی‌های گوناگون را بپذیرد و فرصت خدمت و حضور فعال را برای همه فراهم کند.

مناسب‌سازی رشته‌های موجود راهی سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر برای پذیرش دانشجویان دارای معلولیت است

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌الملل فرشتگان در توضیح ضرورت گسترش آموزش عالی برای افراد دارای معلولیت گفت: برای افزایش و رشد حضور افزاد دارای معلولیت در مقاطع اکادمیک بهتر این است که دانشگاه‌های موجود بخشی از رشته‌های خود را برای پذیرش دانشجویان دارای معلولیت مناسب‌ سازی کنند.

وی افزود: نیازی نیست که حتما دانشگاه تازه‌ ای تأسیس شود. این اقدام علاوه بر هزینه‌ های سنگین، زمان‌ بر نیز خواهد بود. در حالی که با الگوگیری از دانشگاه فرشتگان، که به صورت پایلوت این برنامه را اجرا کرده و فرهنگ آن را ایجاد کرده است، سایر دانشگاه‌ها نیز می‌توانند بخشی از رشته‌های خود را مناسب‌سازی کنند.

مقداری تأکید کرد: اگر دانشگاهی قصد ورود به این مسیر را داشته باشد، لازم نیست در تمامی ۲۰۰ رشته فعال خود مناسب‌ سازی انجام دهد بلکه می‌ تواند تنها در دو یا سه رشته امکانات لازم را فراهم کند، مدرسین متخصص در این حوزه را جذب کرده و شرایط آموزشی را برای دانشجویان دارای معلولیت فراهم کند.

وی خاطرنشان کرد: چنین اقدامی هم برای آن دانشگاه کم‌ هزینه‌ تر خواهد بود و هم سرعت بیشتری در اجرا دارد. در واقع در بازه‌ای چهار تا پنج ماهه امکان‌ پذیر است، در حالی که تاسیس یک دانشگاه جدید نیازمند صرف زمان و هزینه بسیار و در شرایط فعلی حتی ممکن است دور از دسترس باشد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌ الملل فرشتگان در پایان ضمن قدردانی از فرصتی که برای بیان این موضوعات فراهم شد، ابراز امیدواری کرد که با گسترش فرهنگ مناسب‌سازی در دانشگاه‌ها، عدالت آموزشی برای افراد دارای معلولیت بیش از پیش محقق شود.

منبع: خبرگزاری مهر